Leki fotouczulające

Leki światłouczulające to preparaty z substancjami, które zwiększają wrażliwość skóry na światło słoneczne, co z kolei podnosi ryzyko wystąpienia reakcji fototoksycznych i fotoalergicznych. Podczas ich stosowania skóra staje się bardziej wrażliwa na działanie promieni UV, a tym samym podatniejsza na wystąpienie oparzeń słonecznych. Dlatego osoby przyjmujące takie leki powinny zachować szczególną ostrożność podczas ekspozycji na słońce.

Leki fotouczulające: reakcje fotoalergiczne i fototoksyczne

Reakcje fotoalergiczne mają podłoże immunologiczne i powstają w wyniku działania światła na określoną substancję. Mechanizm ich powstawania polega na przekształceniu składnika zawartego w leku światłouczulającym w alergen lub hapten – cząsteczkę zdolną do wywołania uczulenia. Proces zachodzi podczas reakcji fotochemicznej, która wymaga dostarczenia energii z zewnątrz, np. z promieniowania słonecznego lub wiązki lasera. W efekcie na skórze mogą pojawić się zmiany charakterystyczne dla fotoalergicznego wyprysku kontaktowego, zwykle grudki i świąd, które rozwijają się po 24–48 godzinach od ekspozycji na światło.

Z kolei fototoksyczność, w przeciwieństwie do fotoalergii, dotyczy głównie osób poddawanych zabiegom z użyciem światła lub lasera podczas przyjmowania leków światłouczulających. Reakcje fototoksyczne wynikają z uwalniania wolnych rodników przez substancje chemiczne przy kontakcie ze skórą, co prowadzi do ostrej reakcji zapalnej. Objawy fotouczulenia w postaci rumienia, obrzęku czy pęcherzy pojawiają się w ciągu kilku godzin lub bezpośrednio po zabiegu. W niektórych przypadkach mogą pozostawić na skórze nieestetyczne przebarwienia albo blizny.

Lista leków o działaniu fotouczulającym

Lista leków, suplementów diety czy ziół fotouczulających jest bardzo obszerna. Dlatego przed wykonaniem zabiegu laserowego warto poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych przez nas preparatach, a dodatkowo przed zażyciem każdego nowego leku przeanalizować go pod kątem substancji fotouczulających. To zdecydowanie zminimalizuje ryzyko pojawienia się nieprzyjemnych skutków ubocznych terapii. Oto przykładowy wykaz substancji fotouczulających (z podziałem na kategorie), które powinny wzmocnić naszą czujność.

Leki stosowane przy leczeniu trądziku

Zarówno leki doustne, np. tetracyklina czy izotretynoina, jak i stosowane miejscowo, np. klindamycyna czy retinoidy, mogą znacząco zwiększać nadwrażliwość skóry na działanie promieni słonecznych. Leki o działaniu miejscowym mogą wywołać reakcję fotouczulającą na obszarze ich stosowania, natomiast leki doustne oddziaływać na całą powierzchnię skóry.  

Antybiotyki i leki przeciwbakteryjne

Do grupy tych leków należą m.in. doksycyklina, metronidazol oraz azytromycyna. Przeprowadzanie zabiegów laserowych podczas kuracji antybiotykowej nie jest zalecane nie tylko ze względu na możliwe fotouczulenie, lecz także fakt, że antybiotyki są zwykle przyjmowane w przypadku infekcji bakteryjnej lub aktywnego stanu zapalnego, co samo w sobie stanowi przeciwwskazanie do zabiegów z użyciem lasera.  

Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe

Substancje, takie jak ibuprofen, ketoprofen czy naproksen, mogą powodować nadwrażliwość na promieniowanie UV. Warto jednocześnie zaznaczyć, że paracetamol jest jedną z tych substancji, która nie wykazuje takiego działania.  

Leki przeciwdepresyjne 

Niektóre preparaty stosowane w leczeniu depresji, np. Prozac czy Adapin, zawierają składniki o działaniu światłouczulającym, co zwiększa ryzyko reakcji skórnych po ekspozycji na słońce.  

Pozostałe leki zwiększające nadwrażliwość na światło

Działanie fotouczulające mogą również wykazywać niektóre leki stosowane w leczeniu cukrzycy oraz doustne kortykosteroidy. Jeśli to możliwe, zaleca się ich odstawienie na 2-3 tygodnie przed planowanym zabiegiem z użyciem światła lub lasera, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia niepożądanych reakcji skórnych.  

Jakie substancje mogą zwiększać wrażliwość na światło?

Decydując się na zabiegi laserowe, powinniśmy wziąć pod lupę nie tylko stosowane przez nas leki, lecz także zioła czy kosmetyki, które równie często zawierają w sobie substancje fotouczulające. Naszą uwagę powinny zwrócić m.in. takie zioła, jak: rumianek, dziurawiec, nagietek, arnika czy arcydzięgiel, a także składniki kosmetyczne w postaci kwasów AHA, retinoidów, a nawet naturalnych olejków eterycznych. Pamiętajmy też o tym, by odpowiednio dbać o skórę, stosując leki, zioła i inne substancje fotouczulające – stosowanie kremów z wysokim filtrem (minimum 50 SPF) to podstawowy element ochronny przed ekspozycją na promieniowanie.