Obrzęk limfatyczny

Obrzęk limfatyczny to specyficzny rodzaj obrzęku, który powstaje w wyniku zastoju limfy (inaczej chłonki), czyli płynu krążącego naturalnie w naszym układzie limfatycznym. Obrzęk może mieć charakter pierwotny i być związany z wadami wrodzonymi organizmu lub wtórny i pojawiać się na skutek uszkodzeń naczyń limfatycznych. Bez względu na to, czy jest to obrzęk pierwotny czy wtórny, to schorzenie, które może spowodować wiele groźnych powikłań, dlatego należy jak najszybciej podjąć jego prawidłowe leczenie pod ścisłą kontrolą lekarza. 

Jak powstaje i czym jest obrzęk limfatyczny?

Nasz układ limfatyczny odgrywa kluczową rolę w obronie organizmu przed infekcjami. Limfa, przepływająca przez naczynia chłonne, odpowiada m.in. za eliminację drobnoustrojów, które wywołują w organizmie różne choroby. Uszkodzenie naczyń chłonnych prowadzi do zastoju limfy, co skutkuje powstawaniem obrzęku limfatycznego. Zakłócony przepływ limfy utrudnia natomiast organizmowi walkę z chorobami, co stanowi poważny problem zdrowotny. 

Przyczyny obrzęku limfatycznego w oparciu o jego rodzaje

Przyczyny obrzęku limfatycznego zależą głównie od jego rodzaju.

• Pierwotny obrzęk limfatyczny. Zazwyczaj jest wynikiem wad wrodzonych naczyń chłonnych. Może być związany z uwarunkowaniami genetycznymi, np. chorobą Milroya. Jednoznaczne przyczyny pierwotnego obrzęku nie są znane. Pewne jest jednak to, że wrodzony obrzęk limfatyczny częściej występuje u kobiet niż mężczyzn.
• Wtórny obrzęk limfatyczny. Jego występowanie zwykle wiąże się z urazami kończyn dolnych, które przebiegają wraz z uszkodzeniami naczyń limfatycznych. Opuchlizna często pojawia się także w trakcie choroby nowotworowej lub chirurgicznego leczenia nowotworu, np. w postaci mastektomii. Obrzęk wtórny może być także związany z innymi chorobami: przewlekłą niewydolnością żylną, chorobami pasożytniczymi, problemami naczyniowymi, stanem zapalnym, zakażeniem, zapaleniem skóry, a także działaniem niektórych leków.

Specyficzne objawy obrzęku limfatycznego nóg

Początkowo obrzęk ma miękką i ciastowatą strukturę, która po wykonaniu ucisku tworzy w skórze krótkotrwałe wgłębienie. Z czasem skóra staje się coraz twardsza i bardziej napięta, a obrzęk obejmuje większe obszary. W przypadku nóg, początkowo może objąć przodostopie, a w następnym etapie palce stóp, prowadząc finalnie do pogrubienia całych nóg, tzw. słoniowacizna. Skóra w obrzękniętym obszarze często staje się blada. Obrzęk zazwyczaj dotyczy jednej kończyny, co wywołuje efekt asymetrii ciała. Jednocześnie bardzo rzadko mamy w tym przypadku do czynienia z obrzękiem kończyn górnych – zazwyczaj objawy pojawiają się w okolicy nóg, którym dodatkowo towarzyszy uczucie ciężkości. Co istotne, obrzęk limfatyczny nie powoduje bólu ani gorączki. Jednak brak odpowiedniego leczenia może prowadzić do powikłań, takich jak grzybica palców czy zakrzepica.

Metody leczenia obrzęku limfatycznego

Sposób leczenia obrzęku limfatycznego zależy od stopnia zaawansowania choroby. Najlepsze efekty osiąga się wtedy, gdy terapia rozpocznie się we wczesnym stadium schorzenia. Proces leczenia powinien być prowadzony pod okiem specjalistów, którzy monitorują postęp choroby i efekty terapii. Dostępne metody leczenia obejmują m.in.:

• manualny drenaż limfatyczny – specjalistyczny masaż, którego celem jest pobudzenie układu limfatycznego do przepchnięcia zalegającej limfy w stronę węzłów chłonnych;
• drenaż kompresyjny – mechaniczny masaż wykonywany przy użyciu specjalnych urządzeń i odpowiednio dobranego stopnia kompresji, mający na celu redukcję obrzęku w obrębie skóry i tkanki podskórnej;
• terapia uciskowa – stosowanie odzieży lub pończoch uciskowych, które pomagają w przepływie limfy, dzięki stopniowemu uciskowi w kierunku serca;
• fizjoterapia – ćwiczenia mające na celu przywrócenie ruchomości kończyn dotkniętych obrzękiem.

Niestety, domowe sposoby leczenia obrzęku limfatycznego nie istnieją. Schorzenie wymaga profesjonalnej opieki medycznej, ponieważ nieleczone może prowadzić do poważnych konsekwencji, np. amputacji chorej kończyny. Im szybciej zostanie podjęte leczenie, tym większa szansa na uniknięcie komplikacji. Nie zapominajmy jednak również o odpowiedniej profilaktyce, by zapobiec rozwojowi schorzenia – znaczenie mają tutaj nie tylko właściwa dieta, aktywność fizyczna i nawadnianie organizmu, lecz także unikanie noszenia ciasnej odzieży czy przestrzeganie zasad prawidłowej higieny.